Laba qof ayaa maanta u geeriyooday rasaas boolisku fureen xilli dibadbaxyo ballaadhan ay ka socdeen meelo kala duwan oo Kenya ah, dibadbaxyada ayaa lagu xusayay sannadguuradii koowaad ee kacdoonkii canshuur-diidka ahaa ee ka dhacay dalkaas 25 kii Juun 2025.
Labadan qof ayaa lagu dilay magaalada Matuu, oo qiyaastii 100km u jirta caasimadda Nayroobi, sida uu xaqiijiyay Julius Makau, oo ah maamulaha isbitaalka degmada.
Makau ayaa sheegay in mid ka mid ah dadka dhintay uu qabay dhaawac rasaas ah oo caloosha ah, taas oo keentay dhiig-bax badan, halka qofka labaadna uu isbitaal kale ku dhintay. Isbitaalku waxa kale oo uu qaabilay lix qof oo kale oo qaba dhaawacyo rasaas kasoo gaadhay iyo saddex kale oo dhaawacyo kale qaba. Hal qof ayaa xaalad halis ah ku sugan, sida uu sheegay maamulka isbitaalka.
Dibadbaxyada maanta dhacay, ayaa lagu xusayay sannad guuradii bannaanbaxyadii ugu dhiigga badna ee ka dhashay canshuur kordhin ay samaysay xukuumadda Madaxweyne William Ruto, kuwaas oo sannadkii hore lagu dilay ugu yaraan 60 qof, sida ay sheegeen hay’adaha xuquuqda aadanaha.
Booliiska magaalada Nayroobi ayaa adeegsaday gaasta dadka ka ilmaysiisa iyo rasaas si ay u kala eryaan dadka banaanbaxa sameynayay. Waxaa sidoo kale la arkayay kooxo mootooyin wata oo hubeysan, kuwaasi oo lagu tuhunsan yahay in ay la shaqeynayeen booliska, iyaga oo weeraray dad si nabad ah u mudaharaadayay.
Dadka dibadbaxa sameynayay, intooda badan waxay ahaayeen dhalinyaro calamada Kenya sita, kuwaas oo watay sawirrada dadkii la dilay sannadkii hore. Waxay ku dhawaaqayeen “Ruto waa inuu tagaa”, iyaga oo ku doodaya in xukunkiisu uu horseeday musuqmaasuq, cadaalad-darro, iyo sicir-barar.
Eve, oo ah haweeney 24 jir ah, oo u warantay wakaaladda AFP ayaa tidhi: “Waxaan halkan u joogaa sidii aan u xasuusan lahayn dadkeennii la laayay sannadkii hore. Boolisku halkay na ilaalin lahaayeen, waxay naga dhigteen badhtilmaameed.”
Angel Mbuthia, guddoomiyaha garabka dhalinyarada ee xisbiga mucaaradka Jubilee, ayaa sheegay in maalintani ay aad muhiim ugu tahay dhalinyarada: “Dadka la dilay waxay ahaayeen kuwo nala mid ah, noo hadlayay, u dagaallamayay cadaalad iyo hufnaan.”
Xukuumadda Madaxweyne Ruto ayaa si adag uga falcelisay dibadbaxyada, iyadoo xidhay waddooyinka mara badhtamaha Nayroobi, xannibtayna telefishinnada KTN iyo NTV, iyo sidoo kale baraha bulshada sida Telegram, sida ay sheegtay hay’adda NetBlocks.
Dilkii dhawaan loo gaystay Albert Ojwang, oo ahaa blogger iyo macallin 31 jir ah, ayaa sii huriyay cadhada shacabka. Ojinwanga ayaa lagu dilay xabsi dhexdii. Lix qof oo ay ku jiraan saddex boolis ah ayaa loo haysta eeda dilkiisa.
Dowladaha Reer Galbeedka, oo ay ka mid yihiin Mareykanka, UK, iyo Kanada, ayaa bayaan ku baaqay in la joojiyo rabshadaha, lagana fogaado xadgudubyo la sheegay in ay shacabka kula kacayaan ciidamo aan la garanayn oo dhar shacab wata.
Madaxweyne Ruto, oo si adag u difaacay booliskiisa, ayaa yidhi: “Lama aqbali karo in booliska la weeraro ama la caayo. Taasi waxay khatar ku tahay qarannimada.” Balse hadalkiisa ayaa cambaareyn kala kulmay bulshada iyo mucaaradka.
Dhalinyarada Kenya ayaa sheegaya inay dareemayaan niyad-jab, maadaama ballanqaadyadii Ruto ee horumarinta dhaqaaluhu aanay hirgelin, waxa kale oo ay dowladda ku eedaynayaan in ay samaysay musuqmaasuq iyo canshuur kordhin sharci darro ah.
In ka badan 80 qof ayaa weli la la’yahay tan iyo kacdoonkii 2024, taasoo sababtay in dad badan ay ku tilmaamaan Kenya in ay dib ugu noqotay marxaladihii kali-talisnimo ee 1980 meeyadii.
